ระบำ รำ ฟ้อน
การแสดงนาฏศิลป์ไทยมีการแบ่งรูปแบบการแสดงได้หลายรูปแบบ ทั้งแบบมุ่งเน้นเรื่องราวและไม่มุ่งเน้นเรื่องราว แต่ก็มีผู้ใช้คำเรียกไม่ถูกต้องชัดเจน อาจเนื่องจากไม่เข้าใจในความหมายที่แท้จริง ในที่นี้จึงขออธิบายคำสามคำที่มักเรียกคล้องจองกันและเป็นที่รู้จักกันโดยทั่วไป นั่นคือคำว่า ระบำ รำ ฟ้อน
ระบำ รำ ฟ้อน เป็นคำกล่าวถึงรูปแบบการแสดงรูปแบบหนึ่ง ที่มีความหมายใกล้เคียงกัน โดยพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ได้ให้ความหมายไว้ว่า
ระบำ หมายถึง การแสดงที่ใช้ท่าฟ้อนรำไม่เป็นเรื่องราว มุ่งความสวยงามหรือความบันเทิง เช่นระบำนพรัตน์ ระบำกอย ระบำฉุยฉาย ก. ฟ้อนรำที่ไม่เป็นเรื่องราว มุ่งความสวยงามหรือความบันเทิง จะแสดงคนเดียวหรือหลายคนก็ได้
รำ หมายถึง ก. แสดงท่าเคลื่อนไหวโดยมีลีลาและแบบท่าเข้ากับจังหวะเพลงร้องหรือเพลงดนตรี เช่น รำฉุยฉายพราหมณ์ รำกฤดาภินิหาร รำสีนวล,ถ้าถืออาวุธประกอบก็เรียกชื่อตามอาวุธที่ถือ เช่น รำดาบ รำทวน รำกริช ถ้าถือสิ่งของใดประกอบก็เรียกชื่อตามสิ่งของนั้น เช่น รำพัด รำดอกไม้เงินดอกไม้ทอง,อาการแสดงท่าที่คล้ายคลึงเช่นนั้น ,ฟ้อน
ฟ้อน หมายถึง รำ , กราย
เห็นได้ว่าคำว่าระบำ รำ ฟ้อน มุ่งความสวยงามและความบันเทิง ไม่เน้นเรื่องราวแบบละคร นอกจากนี้ปรมาจารย์ทางนาฏศิลป์ไทยยังแบ่งรูปแบบ ระบำ รำ ฟ้อน ให้ชัดเจนยิ่งขึ้น ด้วยว่า
ระบำ เป็นการแสดงเป็นหมู่ เน้นความพร้อมเพรียง การแปรแถวเป็นหลัก ไม่เน้นเรื่องราว ส่วนรำ เป็นการรำเดียวหรือรำคู่ก็ได้ มักใช้แสดงเพื่ออวดฝีมือ และฟ้อนนั้น มักเป็นการแสดงของ ภาคเหนือที่ค่อนข้างช้า นุ่มนวลแช่มช้อย เช่น ฟ้อนเล็บ ฟ้อนเทียน ฟ้อนมาลัย และมีคำว่า เซิ้ง ซึ่งใช้กับการแสดงของภาคอีสาน การเซิ้งแต่เดิมมักใช้ในพิธีกรรมบางอย่าง เช่น เซิ้งนางแมว เซิ้งบั้งไฟ มีคำร้องประกอบ เรียก กาพย์เซิ้ง เน้นดนตรีซึ่งหนักไปทางจังหวะ แต่ปัจจุบันมักเรียกการแสดงของอีสานว่าเซิ้งเกือบทุกชุด เช่น เซิ้ง กระติ๊บ เซิ้งสวิง เซิ้งกะโป๋ เป็นต้น
นอกจากนี้ ระบำ รำ ฟ้อน เป็นการแสดงที่เกิดขึ้นในยุคแรกๆ ก่อนการแสดงประเภทอื่น บรรดาผู้ฟ้อนมิใช่ช่างฟ้อนหรือผู้แสดงโดยตรง แต่ล้วนเป็นกลุ่มชาวบ้านในชุมชนและมีวิถีชีวิตร่วมกัน มักเกิดขึ้นในงานประเพณีเพื่อความอุดมสมบูรณ์ของชุมชนหรือชนเผ่า ต่อมาจึงได้แพร่หลายเข้าสู่ ราชสำนักและปรุงแต่งเพิ่มเติมจนกลายเป็นกระบวน ระบำ รำ ฟ้อน ดังเช่นในปัจจุบัน
***********************************************
การแสดงนาฏศิลป์ไทยมีการแบ่งรูปแบบการแสดงได้หลายรูปแบบ ทั้งแบบมุ่งเน้นเรื่องราวและไม่มุ่งเน้นเรื่องราว แต่ก็มีผู้ใช้คำเรียกไม่ถูกต้องชัดเจน อาจเนื่องจากไม่เข้าใจในความหมายที่แท้จริง ในที่นี้จึงขออธิบายคำสามคำที่มักเรียกคล้องจองกันและเป็นที่รู้จักกันโดยทั่วไป นั่นคือคำว่า ระบำ รำ ฟ้อน
ระบำ รำ ฟ้อน เป็นคำกล่าวถึงรูปแบบการแสดงรูปแบบหนึ่ง ที่มีความหมายใกล้เคียงกัน โดยพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ ได้ให้ความหมายไว้ว่า
ระบำ หมายถึง การแสดงที่ใช้ท่าฟ้อนรำไม่เป็นเรื่องราว มุ่งความสวยงามหรือความบันเทิง เช่นระบำนพรัตน์ ระบำกอย ระบำฉุยฉาย ก. ฟ้อนรำที่ไม่เป็นเรื่องราว มุ่งความสวยงามหรือความบันเทิง จะแสดงคนเดียวหรือหลายคนก็ได้
รำ หมายถึง ก. แสดงท่าเคลื่อนไหวโดยมีลีลาและแบบท่าเข้ากับจังหวะเพลงร้องหรือเพลงดนตรี เช่น รำฉุยฉายพราหมณ์ รำกฤดาภินิหาร รำสีนวล,ถ้าถืออาวุธประกอบก็เรียกชื่อตามอาวุธที่ถือ เช่น รำดาบ รำทวน รำกริช ถ้าถือสิ่งของใดประกอบก็เรียกชื่อตามสิ่งของนั้น เช่น รำพัด รำดอกไม้เงินดอกไม้ทอง,อาการแสดงท่าที่คล้ายคลึงเช่นนั้น ,ฟ้อน
ฟ้อน หมายถึง รำ , กราย
เห็นได้ว่าคำว่าระบำ รำ ฟ้อน มุ่งความสวยงามและความบันเทิง ไม่เน้นเรื่องราวแบบละคร นอกจากนี้ปรมาจารย์ทางนาฏศิลป์ไทยยังแบ่งรูปแบบ ระบำ รำ ฟ้อน ให้ชัดเจนยิ่งขึ้น ด้วยว่า
ระบำ เป็นการแสดงเป็นหมู่ เน้นความพร้อมเพรียง การแปรแถวเป็นหลัก ไม่เน้นเรื่องราว ส่วนรำ เป็นการรำเดียวหรือรำคู่ก็ได้ มักใช้แสดงเพื่ออวดฝีมือ และฟ้อนนั้น มักเป็นการแสดงของ ภาคเหนือที่ค่อนข้างช้า นุ่มนวลแช่มช้อย เช่น ฟ้อนเล็บ ฟ้อนเทียน ฟ้อนมาลัย และมีคำว่า เซิ้ง ซึ่งใช้กับการแสดงของภาคอีสาน การเซิ้งแต่เดิมมักใช้ในพิธีกรรมบางอย่าง เช่น เซิ้งนางแมว เซิ้งบั้งไฟ มีคำร้องประกอบ เรียก กาพย์เซิ้ง เน้นดนตรีซึ่งหนักไปทางจังหวะ แต่ปัจจุบันมักเรียกการแสดงของอีสานว่าเซิ้งเกือบทุกชุด เช่น เซิ้ง กระติ๊บ เซิ้งสวิง เซิ้งกะโป๋ เป็นต้น
นอกจากนี้ ระบำ รำ ฟ้อน เป็นการแสดงที่เกิดขึ้นในยุคแรกๆ ก่อนการแสดงประเภทอื่น บรรดาผู้ฟ้อนมิใช่ช่างฟ้อนหรือผู้แสดงโดยตรง แต่ล้วนเป็นกลุ่มชาวบ้านในชุมชนและมีวิถีชีวิตร่วมกัน มักเกิดขึ้นในงานประเพณีเพื่อความอุดมสมบูรณ์ของชุมชนหรือชนเผ่า ต่อมาจึงได้แพร่หลายเข้าสู่ ราชสำนักและปรุงแต่งเพิ่มเติมจนกลายเป็นกระบวน ระบำ รำ ฟ้อน ดังเช่นในปัจจุบัน
***********************************************
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น